Alles over matcha

Introductie: wat is matcha?

Matcha vindt zijn oorsprong in de Camellia sinensis plant, net als groene thee (1). Ten opzichte van groene thee, verschilt matcha echter op het gebied van gebruik, teelt en samenstelling van voedingsstoffen. Zo wordt bij groene thee enkel het extract van de bladeren gebruikt. Bij matcha worden de hele theebladeren vermalen tot een geconcentreerd poeder dat wordt gebruikt als basis voor de bereiding van matchathee dat van oorsprong in Japan wordt gedronken, maar inmiddels is deze felgroene thee ook hier ontdekt.

Bioactieve stoffen
Bij het productieproces van matcha worden de theebladeren op een bepaalde manier gedroogd en (handmatig) geoogst. De matcha-theeplanten worden namelijk 20 tot 30 dagen voor de oogst bedekt en afgeschermd van direct zonlicht. Dit zorgt voor een hogere concentratie van bioactieve stoffen, zoals catechinen (met name epigallocatechinegallaat - EGCG), aminozuren (met name L-theanine), cafeïne en chlorofyl (2, 3). Chlorofyl is de stof dat matchapoeder de rijke groene kleur geeft. Matcha bevat bovendien vitamine A, vitamine C, calcium, kalium, ijzer, zink en magnesium. Daarnaast bevat het polyfenolen, fenolzuren en quercetine (4, 5). Uit onderzoek is gebleken dat het hoge gehalte aan voedingsstoffen in matcha verschillende gezondheidsbevorderende eigenschappen heeft (6, 7, 8).

Wetenschappelijk onderzoek en oorsprong

Een aanzienlijk deel van wetenschappelijk onderzoek over matcha is gerelateerd aan epigallocatechinegallaat (EGCG): de catechine met een sterke antioxidatieve en ontstekingsremmende werking (8).

Van EGCG is gebleken dat de ontstekingsremmende werking mogelijk bescherming biedt tegen het ontwikkelen van kanker (9, 10, 11)
Studies laten zien dat matcha een verminderd risico geeft op leveraandoeningen door het verlagen van de leverenzymen (12)
Onderzoek toont aan dat de cachetinen in matcha kunnen bijdragen aan een verminderd risico op hartaandoeningen (13, 14, 15). Het is gebleken dat matcha een gunstig effect heeft op de bloeddruk (16, 17). Daarnaast heeft het een positieve invloed op het cholesterol (18)
Onderzoek toont aan dat de antioxidanten in matchapoeder bijdragen aan het voorkomen van celbeschadiging, verbetering geven bij ontstekingen en een verminderd risicio geven op chronische ziekten (19, 20)
Het gebruik van groene thee heeft een gunstig effect bij diabetes en draagt bij aan verbetering van de glucosewaarden; ditzelfde effect wordt aangenomen bij de consumptie van matchathee (21, 22, 23, 24)
Uit studies blijkt dat EGCG, door de stimulerende werking voor de vetverbranding, kan bijdragen aan gewichtsverlies (25, 26, 27, 28, 29)
Uit analyses bleek dat het gebruik van een matchasupplement het geheugen helpt verbeteren (30, 31, 32). Een studie bevestigde verbetering van het cognitief vermogen bij Alzheimer patiënten (33)
Uit studies blijkt dat de stof L-theanine in matcha zorgt voor een meer geleidelijke energie-afgifte in vergelijking met de effecten van koffie (34)

Bronnen van matcha
Matcha wordt veelal gebruikt in de vorm van poeder dat ontstaat door fijngemalen groene theeblaadjes. Hiervan kan een lepel worden toegevoegd aan heet water voor het bereiden van thee of voor een warme melkdrank. Van oorsprong wordt matchapoeder gebruikt in traditionele theeceremonies, maar tegenwoordig wordt het ook toegepast in lattes, smoothies en gebak. Matcha wordt over het algemeen als smaakvol beschouwd. Daarnaast is het beschikbaar als supplement waarbij een betrouwbare herkomst en hoogwaardige kwaliteit van matchapoeder van belang is.

De werking van matcha

Uit onderzoek is gebleken dat matcha een effect heeft op de stofwisseling, het immuunsysteem, de hersengezondheid, gewichtsbeheersing, de werking van het hart en de leverfunctie. Matchapoeder bevat bioactieve stoffen, zoals catechinen (35), L-theanine (36) en cafeïne (37). De combinatie van L-theanine en cafeïne blijkt een gunstig effect te hebben (38).

Antioxidatieve werking
De antioxidanten, fenolzuren en polyfenolen in matcha helpen de lichaamscellen beschermen tegen vrije radicalen en oxidatieve stress (19, 20). Daarnaast heeft chlorofyl in matchapoeder een antioxidatieve werking. Bovendien bevat matcha catechinen, zoals epigallocatechinegallaat (EGCG), de meest krachtige catechine met een antioxiderende werking. Het is gebleken dat EGCG prominent bijdraagt aan de verschillende gezondheidsvoordelen van matchapoeder (8).

Ontstekingsremmende werking
Van EGCG is gebleken dat het ontstekingsremmende en kankerwerende eigenschappen heeft. Studies tonen aan dat EGCG bijdraagt aan remming van de groei van kankercellen bij diverse kankertypen, zoals borst-, prostaat- en darmkanker (9, 10, 11). Matcha werkt bovendien immunomodulerend en ondersteunt het immuunsysteem.

Ongiftende werking
Uit studies is gebleken dat matcha een verminderde kans geeft op het ontwikkelen van leveraandoeningen (12). De lever speelt een belangrijke rol bij de opname van voedingsstoffen en de afscheiding van schadelijke stoffen. De ontgiftende werking van matchapoeder kan ondersteuning bieden voor de leverfunctie.

Neuroprotectieve werking
Matcha kan de hersengezondheid en de gemoedstoestand helpen ondersteunen. Het geconcentreerde cafeïnegehalte in matchapoeder draagt bij aan verbetering van het cognitief vermogen, het concentratievermogen en de focus. Tegelijkertijd heeft de stof L-theanine een ontspannend effect op de hersenen. L-theanine bevordert de aanmaak van alfagolven die in verband worden gebracht met ontspanning en mentale helderheid (36). Onderzoek liet zien dat matchasuppletie het geheugen kan ondersteunen; daarbij was ook een positief resultaat te zien bij ouderen (31). Daarnaast toonde een studie aan dat de consumptie van matchathee een stressverlagend effect heeft (39).

Cardiovasculaire gezondheid
Het gebruik van matcha kan bijdragen aan de bescherming van hart en bloedvaten. De antioxidatieve en ontstekingsremmende werking van EGCG draagt bij aan een verminderd risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten (13, 14, 15). De bioactieve stoffen in matcha hebben een gunstig effect op de bloeddruk (16, 17). Daarnaast wordt het gebruik van matchapoeder in verband gebracht met een verlaging van LDL-cholesterol (18). Bovendien draagt het, net als groene thee, bij aan verlaging van triglyceriden-levels in het bloed.

Stofwisseling en gewichtsbeheersing
Matchapoeder helpt het energieniveau te verhogen waarbij sprake is van een gelijkmatige energie-afgifte door de combinatie van cafeïne met L-theanine (34). Het gebruik van matchapoeder draagt bij aan het versnellen van de stofwisseling dat een positief effect heeft op de vetverbranding. Daarbij zorgt EGCG voor een verlaagde aanmaak van vetcellen waardoor het een gunstig effect heeft bij gewichtsverlies. Daarnaast kan matcha-consumptie bijdragen aan een stabiele bloedsuikerspiegel dat ook ten gunste komt van een gezond gewicht (24).

Verschillen tussen verwante stoffen

Er zijn een aantal verschillen te benoemen tussen het gebruik van matchathee, groene thee en koffie. Hoewel matcha en groene thee beide afkomstig zijn van de Camellia sinensis plant, zijn er toch een aantal verschillen. Zo wordt matchapoeder gemaakt door het fijnmalen van het hele theeblad. Matchathee wordt dan ook niet getrokken van theebladeren, maar bereid met de matchapoeder. Hierdoor bevat matcha een geconcentreerder gehalte aan voedingstoffen en antioxidanten dan reguliere groene thee, zoals een hogere hoeveelheid EGCG (40). In tegenstelling tot koffie, zorgt de L-theanine in matchathee voor een ontspannende alertheid en een gelijkmatige energie-afgifte (34). De synergie tussen cafeïne en L-theanine blijken gunstig voor het cognitief vermogen met verbetering van alertheid en reactietijd zonder de nervositeit als effect bij cafeïne.

Veiligheid, dosering en interacties bij gebruik van matcha

Het gebruik van matcha kan ondersteuning geven voor de gezondheid, zoals bij een verminderde weerstand, voor het cognitief vermogen, de energie of voor gewichtsbeheersing. Daarnaast wordt matchasuppletie therapeutisch en onder begeleiding van een gezondheidsdeskundige ingezet bij specifieke aandoeningen.

Veiligheid
Het gebruik van een goede kwaliteit matchapoeder wordt als veilig beschouwd bij matige consumptie (1 tot 2 gram per dag). Een hoogwaardige kwaliteit is van belang, omdat bij veel theesoorten de kans bestaat op verontreiniging met zware metalen, zoals lood of cadmium (41). Dit is met name het geval bij de goedkopere varianten. De beste optie is gecertificeerde biologische matcha. Bij voorkeur is het product afkomstig uit Japan en van een betrouwbare matchaproducent. Hoogwaardig matchapoeder is ook herkenbaar aan de felgroene kleur.
Het gebruik van matcha bij zwangerschap en borstvoeding is veilig gebleken (42). Er dient wel rekening te worden gehouden met de cafeïne: een beperkte inname van max. 200 mg cafeïne per dag (gelijk aan max. 2 koppen matchathee).

Bijwerkingen
Bijwerkingen van (overmatig) matchagebruik zijn meestal gerelateerd aan de cafeïne dat bij gevoeligheid kan leiden tot slaapproblemen, nervositeit, hartkloppingen, prikkelbaarheid of maagklachten (bij meer dan 2 koppen per dag). Matcha bevat gemiddeld 30–70 mg cafeïne per theelepel. In sommige gevallen kunnen maagklachten optreden omdat matcha relatief zuur is. Een matchasupplement neem je bij voorkeur in bij de maaltijd om misselijkheid te voorkomen.

Aanbevolen dosering
De dagelijkse dosering van matchapoeder is sterk persoonsafhankelijk. De gebruikelijke dosering is 1 tot 4 gram matchapoeder per dag. Eén kop matchathee bestaat uit 1 gram matchapoeder. We kunnen stellen dat twee koppen matcha thee per dag kunnen worden aanbevolen. Voor optimale opname van antioxidanten wordt aanbevolen om matchathee te bereiden met water van 70-80°C. Hogere temperaturen kunnen de catechinen afbreken.

Interacties
De interacties van matcha komen overeen met die van groene thee. Matchasuppletie kan interacties geven met bloeddrukverlagende medicijnen doordat het een bloedverlagend effect heeft. Daarnaast kan het een effect hebben op de werking van antibiotica, diuretica en bloeddrukmedicatie. Indien het gebruik van matchasuppletie wordt overwogen tijdens medicijngebruik, wordt overleg met een arts aangeraden.

Conclusie en toekomstige onderzoeken

Matchapoeder heeft een rijke groene kleur en is afkomstig van groene thee (Camellia sinensis) (1). Het wordt gemaakt van speciaal gekweekte en verwerkte theebladeren uit Japan. In tegenstelling tot gewone groene thee, waarbij je alleen de infusie (het getrokken water) drinkt, consumeer je bij matcha het hele blad in poedervorm. Hierdoor krijgt men een veel hogere concentratie aan antioxidanten, vitamines en mineralen binnen (2, 3, 4, 40). Matcha wordt traditioneel gebruikt in Japanse theeceremonies maar is inmiddels wereldwijd populair geworden.
Onderzoek toont aan dat matcha een geconcentreerde bron is van bioactieve stoffen die een rol spelen bij de antioxidatieve en ontstekingsremmende werking, zoals EGCG, L-theanine en antioxidanten (5, 6, 7, 8, 19, 20). De gezondheids-voordelen van matcha zijn voor een aanzienlijk deel toe te schrijven aan epigallocatechinegallaat (EGCG) dat zowel een krachtige cachetine als ook een antioxidant is (8, 9, 35).

Toenemende studies tonen de gezondheidsvoordelen aan van het gebruik van matcha voor ondermeer de hartgezondheid, het cognitief vermogen, de gemoedstoestand, het metabolisme en het immuunsysteem (6, 7, 13, 31, 39). Veelbelovende resultaten zijn behaald met onderzoek over de effecten van matchagebruik voor kankerpreventie (9, 10, 11). De ontgiftende werking van matchapoeder laat bovendien gunstige effecten zien voor de lever (12). Studies bevestigen ook dat EGCG in matcha de vetverbranding helpt bevorderen en kan bijdragen aan een gezond gewicht (28, 29). Het gebruik van een goede kwaliteit matcha in gematigde vorm is veilig, mits er rekening wordt gehouden met mogelijke interacties of overgevoeligheid voor cafeïne. De cafeïne in matcha is verantwoordelijk voor de stimulerende werking, maar in combinatie met L-theanine zorgt het voor een gebalanceerde energieafgifte (34). L-theanine is namelijk een aminozuur dat een kalmerend effect heeft op het zenuwstelsel. Matchathee is dan ook niet alleen populair vanwege de smaak, maar wordt steeds vaker gebruikt als alternatief voor koffie.

Kortom, het productieproces van matcha is arbeidsintensief en hoogwaardig matchapoeder is hoger geprijsd dan gewone groene thee, maar verklaart ook het hoge gehalte aan verschillende krachtige fytonutriënten. Toekomstig nader onderzoek is nodig naar de werking en therapeutische toepassingen van matcha. Hoewel veel studies wijzen op potentiële gezondheidsvoordelen, is aanvullend humaan klinisch onderzoek nodig. Er bestaat vooral interesse voor de rol van matcha ter voorkoming van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer en het effect op het microbioom. Daarnaast is meer onderzoek nodig naar de rol van matchagebruik voor kankerpreventie, want dit betrof voornamelijk dierstudies. Bovendien bestaat er verdere interesse om de effecten van matcha op stress en depressie nader te onderzoeken.